Hoe kun je aan een insect zien of het een mannetje of een vrouwtje is?

Dieren en planten

Insecten lijken natuurlijk sprekend op elkaar, maar hoe kan je nou zien of het een mannetje of vrouwtje is? Willem Wever zoekt het uit.

Insecten

Sprinkhanen, krekels, wandelende takken, vlinders, libellen, wespen, mieren, bijen, kakkerlakken … het zijn allemaal insecten. Er zijn meer dan een miljoen verschillende soorten insecten bekend. Dat maakt dat er talloze manieren zijn waarop je de mannetjes en vrouwtjes van elkaar kunt onderscheiden.

Duidelijk verschil

Bij een deel van de soorten is het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes goed te zien. Zo hebben vrouwtjes van sabelsprinkhanen aan het uiteinde van hun achterlijf een legboor waarmee de eitjes worden gelegd. Mannetjes hebben zo’n legbuis niet.

Onduidelijk verschil

Bij veldsprinkhanen heb je een loepje nodig om het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes te zien. Vrouwtjes hebben aan het uiteinde van het achterlijf vier eilegkleppen. Bij de mannetjes ontbreken de eilegkleppen: ze hebben een afgerond uiteinde. Bij verschillende vliegenfamilies, zoals bij zweefvliegen en dazen, verraden de ogen met welk sekse je te maken hebt. Bij de mannetjes raken de ogen elkaar in het midden; bij de vrouwtjes zijn de ogen iets van elkaar gescheiden.

Verschil in kleur

Het kan ook te zien zijn aan de kleur. Bij veel soorten libellen en vlinders hebben de mannetjes een andere kleur dan de vrouwtjes. Soms zijn de verschillen heel duidelijk, zoals bij het Vliegend hert. Bij deze keversoort hebben de mannetjes enorme kaken die aan een hertengewei doen denken (zie foto). Daarmee bevechten ze elkaar in de voortplantingstijd. De vrouwtjes hebben veel kleinere kaken.

Ander gedrag

Naast verschillen in uiterlijk bestaan er ook verschillen in gedrag. Denk maar aan steekmuggen. Het zijn alleen de vrouwtjes die steken. Het energierijke bloed hebben ze nodig voor de ontwikkeling van hun eitjes. De mannetjes zijn vegetariërs: ze zuigen nectar uit bloemen.

Soms is er amper verschil

Bij veel andere insectensoorten kan het knap lastig zijn om mannetjes en vrouwtjes van elkaar te onderscheiden. Insectenspecialisten (entomologen) bekijken dan met een microscoop of het achterlijf mannelijke of vrouwelijke voortplantingsorganen bevat. Dat deze geslachtsorganen ook nog eens vaak in het lichaam verborgen liggen, maakt het er niet makkelijker op!