Hoe werden heksen in Nederland vervolgd?

Raymi Sambo van het Historisch Onderzoeksteam van ANNO beantwoordt de geschiedenisvragen in Willem Wever. Ieder dorp in de Middeleeuwen had er wel één: een vrouw die wat achteraf woonde, die alleen was en die dicht bij de natuur leefde.

Vaak was er waardering voor dat soort vrouwen, die vaak een belangrijke rol speelden bij bevallingen en ziekte. Maar soms ging er iets mis in het dorp, en dan werd er snel naar die wat zonderlinge alleenstaande vrouw gewezen. Was die dame die geheimzinnige kruidendrankjes brouwde wel te vertrouwen? Was zij misschien een heks?

In heel Europa werden heksen vervolgd, waarbij gruwelijke marteltechnieken werden gebruikt. De richtlijnen hiervoor waren te vinden in de 'Heksenhamer', een door de paus goedgekeurd boek uit 1486, waarin stond hoe je heksen kon herkennen en hoe je ze moest straffen. Duizenden vrouwen stierven op de brandstapel, vooral in de Duitstalige landen.

In de Nederlanden kwam de vervolging van heksen nauwelijks voor. Toch kun je in Nederland nog overblijfselen vinden van heksenprocessen. Een voorbeeld hiervan is de heksenwaag in Oudewater. Dat was een soort grote weegschaal. Heksen zouden namelijk zo licht als een veertje zijn, om op hun bezem te kunnen vliegen. Wanneer bij weging bleek dat iemands gewicht niet overeenkwam met de 'proportiën des lichaams', werd deze persoon schuldig bevonden aan hekserij.

Gelukkig werden er ook 'certificaten van weginge' uitgegeven, die verdachten konden vrijpleiten. 'Heksen' uit heel Europa kwamen naar Oudewater om dit felbegeerde papiertje te bemachtigen. Lees hier meer over het heksen wegen in Oudewater.