Wat is er waar van 'De Zeemeermin van Edam'?

Sagenexpert Theo Meder van het Meertens Instituut zegt over de zeemeermin van Edam (Noord-Holland) het volgende:

WAAR IS DAT: • er in 1403 een historische dijkdoorbraak en overstroming plaatsvond vanuit de Zuiderzee. • er een eeuwenoude afbeelding van een zeemeermin te zien is in de Grote Kerk van Edam.

MEER UITLEG: “Eeuwen geleden, toen nog lang niet alle zeedieren in kaart waren gebracht, maakte men zich de meest fantastische voorstellingen over de wezens in de zee. Naast allerlei vissen zouden er ook zee-exemplaren moeten bestaan van dieren en mensen die je ook op het land kon vinden, zoals (zee-) honden, leeuwen, koeien, slangen, egels, ridders, meerminnen en monniken.

Op basis van bestaande verhalen meenden zeelieden wel eens zeemeerminnen te hebben gezien, maar waarschijnlijk zijn dat zeekoeien geweest…” “De eerste gevelsteen met een zeemeermin in de Purmerpoort te Edam dateert van twee eeuwen na de dijkdoorbraak en overstromingen in 1403. Met andere woorden: uit 1403 bestaan geen betrouwbare ooggetuigenverslagen. Maar de overstroming heeft wel plaatsgevonden.

Misschien is er na de overstroming wel gewoon een bijna verdronken vrouw uit het Purmermeer gehaald in plaats van een zeemeermin.” “Als zeemeerminnen al zouden bestaan, is het zeer de vraag of ze zo lang op het droge konden leven. De sage van ‘De Zeemeermin van Edam’ laat vooral zien dat mensen vroeger dachten dat de mens het middelpunt van de schepping was. Een wezen dat op een mens lijkt zou in hun idee ook het liefst als een mens willen of zelfs moeten leven: met mensenkleding aan, mensenvoedsel eten, het huishouden doen, kaas maken, spinnen en vroom christelijke kruisjes slaan…

Je kunt uit het verhaal leren hoezeer mensen vroeger dachten dat alles wat enigszins menselijk was zich aan hun zeden en gewoonten moest aanpassen.” “Trouwens: je vraagt je wel af hoe een meid met een vissenstaart ooit op klompen heeft leren lopen…?”