Wat is een psychose?
Een psychose is iets wat je denkt te zien, dat er eigenlijk niet is. Je verwart de wereld om je heen met je fantasiewereld.
Zintuigen en je hersenen
De hele dag gebruiken we onze zintuigen (oren, ogen, neus, mond, huid) om de wereld om ons heen te begrijpen. Onze hersenen maken van al die indrukken een plaatje. Als je net een enge film hebt gezien, kun je misschien geloven dat die schaduw in de tuin een man is die naar jou staat te gluren. Maar na een poosje zie je dat het de schaduw van een boom is. Je zou kunnen zeggen dat dit een licht psychotische ervaring is: je denkt iets te zien dat er eigenlijk niet is. Gelukkig kun je jezelf geruststellen door te bedenken dat het niet echt een man is.
Wat is een psychose?
Bij een psychose verwar je de wereld om je heen met je eigen fantasiewereld. Het lukt je dan niet meer goed om het verschil te zien tussen wat echt is en wat niet. Je blijft denken dat er mensen om het huis je in de gaten houden of je hoort ze dingen zeggen, terwijl alle mensen om je heen dit niet ervaren.
Als je psychotisch bent dan heb je dat vaak zelf niet door, maar je vrienden of ouders zijn wel bezorgd om jou. Als je een psychose hebt, kan het zijn dat je:
- het gevoel hebt dat je achtervolgd wordt of bijzondere boodschappen ontvangt via de televisie. Dit wordt een waan genoemd: je gelooft je eigen gedachten terwijl de mensen in je omgeving er anders over denken.
- een stem of meerdere stemmen hoort terwijl je alleen bent. Dit wordt een hallucinatie genoemd: dingen horen, ruiken, proeven, voelen of zien die andere mensen niet ervaren.
- je niet meer kunt concentreren op schoolwerk terwijl dat eerst geen probleem was. Het kan ook lastig worden om helder na te denken, waardoor je verhaal warriger wordt en anderen je niet meer goed kunnen volgen.
- een leeg gevoel hebt, somber bent of juist overdreven vrolijk en druk bent.
Hoe komt het dat mensen psychotisch kunnen worden?
De oorzaken van psychose zijn niet precies bekend. Soms zit het in de familie, maar als er vaak psychose in je familie voorkomt betekent dat nog niet dat je zelf psychotisch wordt. Daarnaast kunnen het hebben van veel stress, drugsgebruik of het meemaken van schokkende gebeurtenissen je gevoeliger maken om een psychose te krijgen. Maar ook hier geldt weer: je kunt niet voorspellen of iemand later psychotisch zal worden. Er bestaat geen test voor.
Hulp bij psychose
Het is best ingewikkeld om er achter te komen of iemand een psychose heeft. Het is verstandig om hiervoor de huisarts of een psychiater te raadplegen. Medicijnen en psychologische behandeling (praten over de dingen die je denkt en voelt) kunnen je vervolgens helpen om beter te worden. Ook kan het fijn zijn om met iemand te praten die zelf hersteld is van een psychose.
Wist je dat...
• Één op de vijf jongeren weleens een psychotische ervaring heeft gehad?
• Mensen zich hun psychose vaak nog goed kunnen herinneren?
• Vier op de vijf mensen die een psychose heeft gehad hiervan herstelt?
Bronnen:
Clara Koek, psycholoog factteam west GGZ NHN
Sabine Koper, psycholoog centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie GGZ NHN
