Was de eerste mens wit of bruin?

Overal ter wereld leven mensen met andere huidskleuren. Maar was de eerste mens wit of bruin?

De eerste mens was bruin. Sterker nog, een witte huid bestaat eigenlijk pas heel kort. Onze eigen soort bestaat al tenminste 195 000 jaar. Onderzoekers onderzochten hele oude skeletten uit Europa. Uit het DNA (de bouwsteentjes van ons lichaam) van deze skeletten blijkt dat pas tijdens de laatste 10 000 jaar in Europa veranderingen in dat DNA plaatsvinden die leiden tot een lichtere huidskleur. Bruine mensen bestaan dus al veel langer dan witte mensen.

Jagers en verzamelaars

Je huidskleur wordt door meerdere genen bepaald. Genen zijn een verzameling van stukken DNA. Onderzoekers weten door het onderzoek van skeletten van jager-verzamelaars uit Europa dat mensen bijna altijd een donkere huid hadden. Vanaf ongeveer 7 000 jaar geleden beginnen de genen van mensen te veranderen, vooral in het noorden van Europa. Mensen worden pas blijvend wit als ze beginnen met eten verbouwen op het land, wat eigenlijk een hele ongezonde gewoonte is. Daarvoor waren mensen namelijk jager-verzamelaar. Ze aten verzamelde noten, vruchten en wortels en jaagden op dieren voor het vlees. Dit eetpatroon was gezonder dan wat mensen gingen eten door de landbouw.

Landbouw

Hoe heeft dat te maken met huidskleur? Nou, een witte huid is helemaal niet gezond, omdat het de kans op huidkanker vergroot (daarom moet je in de zomer ook altijd goed zonnebrandolie smeren!). Mensen hebben van zichzelf een donkere huidkleur met veel pigment, dat is het stofje wat onze huid kleur geeft en ons tegelijkertijd beschermt tegen de felle stralen van de zon. Maar mensen hebben de zon ook nodig, om vitamine D aan te maken. En met een donkere huid gaat dat wat minder makkelijk. Dat is eigenlijk geen probleem voor de meeste mensen in de wereld. Ook niet voor de vroege mensen in Europa die jagen en verzamelen. Ze krijgen veel zonlicht omdat ze veel buiten zijn en krijgen extra Vitamine D binnen door het eten van veel vis en vlees.

Handig

Toen mensen gingen landbouwen werd het belang van plantaardig voedsel veel groter. Men kreeg dus minder vitamine D binnen via het eten. Verder waren (waarschijnlijk vooral vrouwen) meer binnen. Daardoor was de kans groter dat er vitamine D tekorten ontstonden. Zo werd het ineens heel handig voor mensen om een witte huid te hebben. Deze verandering maakte dat mensen zich heel snel gingen aanpassen. Binnen een paar duizend jaar waren de oorspronkelijke genen voor een donkere huid bijna niet meer aanwezig.

Gerrit Dusseldorp is onderzoeker en archeoloog aan de Faculteit der Archeologie van de Universiteit Leiden
http://www.universiteitleiden.nl/en/staffmembers/gerrit-dusseldorp Luc Amkreutz is conservator en archeoloog bij het Rijksmuseum van Oudheden http://www.rmo.nl/onderzoek/staf/conservator-prehistorie