Kunnen vogels en andere dieren huilen van verdriet?

Dieren kunnen ook tranen produceren uit de traanklieren bij hun ogen. Tranen zijn de hele dag nodig om het hoornvlies (buitenste laagje van je oog) vochtig te houden. Zonder tranen, droogt het hoornvlies uit (krijg je last van droge ogen). Dit doet erg pijn en kan ontstekingen geven. Tranen worden over het oog verspreid via het knipperen met de ogen (zolang mogelijk je ogen openhouden is dus eigenlijk niet zo heel goed voor je ogen).

Bij huilen van verdriet lopen er tranen over je gezicht als uiting van emoties, zonder dat er irritatie van het oog aanwezig is. Mensen maken ook geluid bij huilen, en juist dat geluid lijken dieren af en toe na te doen. Denk maar aan huilende wolven, of de zogenaamde huilers (jonge zeehondjes die hun moeder kwijt zijn). Bij dit huilen van wolven en zeehonden komen er geen tranen aan te pas.
Of dieren echt verdrietig zijn, is moeilijk vast te stellen. We weten het alleen min of meer zeker als ze gedrag vertonen dat je zelf ook zou doen, als je het zelfde zou zijn overkomen. Het is eigenlijk ook nog niet bekend waarom volwassen mensen huilen. Bij baby’s kun je het nog indenken, ze kunnen nog niet praten.

Wel is er (bij mensen!) een verbinding gevonden tussen de traanklier en een gedeelte van de hersenen dat zich bezighoudt met emoties. Bij dieren is zo’n verbinding (nog) niet gevonden. Verder hebben tranen die geproduceerd worden ten gevolge van emoties een andere samenstelling dan tranen die gebruikt worden om het oppervlak vochtig te houden. Er zitten meer hormonen in.

Zeekrokodillen, zeeslangen en zeeschildpadden hebben een traanklier die het overtollige zout uit het zeewater via de ogen kan uitscheiden. Als er veel uitgescheiden wordt kan dit lijken op huilen, maar het heeft waarschijnlijk niets te maken met emoties. Zeevogels hebben ook een zoutklier, maar die bevindt zich in de neus. Zeehonden, dolfijnen en walvissen produceren een waterige vloeistof om hun ogen te beschermen tegen zeewater; als dit uit de ogen loopt kan dit verward worden met emotionele tranen.

Of dieren werkelijk huilen van verdriet is niet bekend. Verschillende wetenschappers, die dieren in het wild of in dierentuinen observeren, hebben verschillende meningen. Zo zou de Afrikaanse olifant niet, maar de Indische olifant wel huilen bij verwondingen (pijn); de ene apensoort wel de andere weer niet. Hoewel wel vaak gesproken wordt over het feit dat apen emoties hebben en die uiten via taal.
Dus de vraag of vogels of andere dieren kunnen huilen van verdriet is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Eerst moet je zeker weten dat een dier verdriet heeft, en dan kun je vaststellen of huilen één van de uitingsvormen van dat verdriet is.

Dit antwoord is geschreven door Claudia Vinke, Gedragsbioloog faculteit Diergeneeskunde te Utrecht.